Siedballen struie yn de takomstige doarpsgrientetún nei oanlieding fan in kursus wykein ‘natural farming
Siedsje is offerje oan’e ierde, hearden we yn de kursus”
Op de site fan Skearnegoutum mear oer wat we der learden yn ferbining mei de doarpsgrientetún.
Met vriendelijke groet,
Sybrig Bethlehem
Genenis 1: 2
De ierde wie leech en sûnder foarm
Genenis 2:4-6
De deis dat God de ierde en himel makke, wie der noch hielendal gjin beamkeguod op ierde en der wie hielendal gjin grien útspruten op it fjild, want de Heare hie it noch net reine litten op ierde en der wie gjin minske om de grûn te be-arbeidzjen, mar der kaam in damp op út ‘e ierde en hâlde de hiele boppegrûn wiet.
Awakening the soil
de ierdegrûn wekker meitsje/ de aarde laten ontwaken
Het weekend van 9 en 10 november was ik met Tara de Jager naar de cursus ‘natural farming’ in de Nije Leije in Oude Leije. We zijn beide betrokken bij de dorpsmoestuin in Scharnegoutum (Legedyk 14 pastorie) en verheugen ons op de nieuwbouw met wandelgebied, waar we een dorpsmoestuin hopen te realiseren, gebaseerd op perma- cultuur. Dit weekend hoopten we inspiratie op te doen.
Kuthluhan Özdemir (Turks, heeft in Griekenland geboerd en nu in Italië) vertelde zijn verhaal, gebaseerd op de visie van Fukuoka, een Japanse boer. In dit eerste stuk wilde ik het hebben over ‘de grond laten ontwaken’.
In het begin was er zee, aardplaten kwamen boven als rotsplateau’s met stof deeltjes, er groeide nog niets en toch zat alles er in, ’t hoefde alleen maar geactiveerd te worden. Leven in rots en stof startte om vruchtbaarheid te creëren. Schimmels, beestjes, planten van wortels en micro organismen communiceren. Ze gingen en gaan relaties aan en transformeren in stofjes die nodig zijn voor goede vruchtbare aarde.
We zijn aan het idee gewend dat de aarde omgeploegd moet worden. Helaas wordt het hele systeem dan over de kop gegooid. Als het na het ploegen gaat regenen spoelen er veel micro- organismen weg, van hellingen naar valleien en uiteindelijk de rivieren en zeeën in. Door te ploegen op een diepte van 10 cm, maak je 50 jaar aan opgebouwde vruchtbaarheid kapot. En zo wordt de verwoestijning van de aarde ingezet…
De basisprincipes van natural farming zijn: niet ploegen, niet wieden, niet bemesten en niet snoeien (bomen). Als eerste wil ik ingaan op ‘niet ploegen’.
Moeilijk…ik herinner me nog het voorjaar 2022: de moestuin van de pastorie hebben we flink omgespit, omdat we veel haagwinde (pispotsjeblom) zagen en dat wilden we niet. Daarmee haalden we om zo te zeggen de onderste worm boven. We waren toen verbaasd en verrukt over de wormen die we zagen, dat leek ons een goed teken. Maar hoe nu dat grasland aan te pakken waar we moestuin en een wandelgebied van willen maken, zonder te ploegen?
We hoorden een aantal punten om in te schatten hoe vruchtbaar een bepaald stuk grond is.
-ruik de aarde, als het goed ruikt komt er serotine vrij bij jou, dat maakt je blij.
Ik wandel regelmatig bij de toekomstige tuin, het ziet er groen uit door al het gras en ruikt ook groen fris, vooral nu in november.
-bekijk de kleur, indicatie voor vruchtbaarheid. Loopt van zwart/bruin (vruchtbaar)- geel/wit (arme grond). Het hondje van dorpsbewoner Martine was aan het gras happen en de polletjes die eruit getrokken werden, waren met zwarte grond eraan.
-observeer een ‘bos’ in de buurt, wat groeit er wanneer groeit het?
Natuurlijke bossen zijn er niet veel meer in Nederland, maar regelmatig kom ik bij het Swettebos, bomen en struiken nog maar eens observeren, net als in onze twee natuurgebieden bij Scharnegoutum. Als we direct oordelen over ‘die bossen’ dan limiteer je de initiatieven min of meer, waarschuwde Kutluhan ons.
-stok in de aarde duwen, kijken hoe ver dat lukt. Gaat dat eenvoudig voor 20 cm, dan is de bodem vruchtbaar.
Dit heb ik nog niet geprobeerd, volgende keer een stok meenemen en de proef op de som nemen.
-rationele benadering, dus de grond analyseren.
Toen we een jaar of twee een stuk grond zochten waren we wel beducht op eventuele vervuilde grond als we een bepaald stuk grond op het oog hadden. De pastorietuin is volgens ons vruchtbaar, want er komt veel op, ligt mooi in de zon en veel wormen. Persoonlijk heb ik vertrouwen in het stuk grond dat moestuin wordt, maar als mensen het zeker weten zou analyseren een optie zijn.
-4000 vierkante meter een gesloten geheel, dan hoef je niets van buiten toe te voegen.
Wij hopen dus op 400 vierkante meter en op vruchtbare samenwerking met de natuurgebieden, dan komen we vast op 4000 vierkante meter. Vorig jaar hebben we riet uit ‘it lange rek’ gehaald en over de tuin gedaan.
De tweede dag hebben we bij de Nije Leije geoefend hoe met de grond om te gaan. Het gaat dan om de eerste drie of vier jaar dat je materialen van buitenaf toevoegt om de vruchtbaarheid om gang te helpen. Daarna zal er balans ontstaan en heeft 4000 vierkante meter genoeg aan zichzelf om vruchtbare grond zelf in stand houden met alles wat er op groeit en bloeit. Kutluhan deelde een mooie metafoor: De structuur van de grond is als de gemeenschap. Als je steeds goederen van buiten af er in brengt dan zullen de kleine winkels verdwijnen. Als je steeds materiaal van buitenaf de tuin inbrengt gaat de grond zelf niet produceren, dan blijft ze slapen…
De praktijk mochten we ervaren door de woelvork te hanteren, deze snijdt, ploegt niet. Daarna bemesting die gedroogd is (één jaar oud, anders brandt het alles kapot, beter 2 of 3 jaar oud. Ook opletten van welke dieren je mest gebruikt in verband met chemicaliën). Daarna werd er stro en hooi over gelegd, zo’n 20 cm. Organisch materiaal, dat kan ook pas gemaaid gras zijn. Zelf dacht ik aan bladeren uit het hele dorp. Op een mooie dag alle bladeren bij de weg zetten in kartonnen dozen en dat we op die manier met alle dorpsbewoners de bladeren van de bomen uit het dorp gebruiken als laag over de groentetuin. ik probeer dat nu ook al uit in mijn eigen tuintje. Pas gemaaid gras zit veel voeding in die de grond in trekt.
Zondagmiddag hebben we afgesloten met zaadballen maken. Een aantal van ons heeft de klei, modder en zaden tot een massa gestampt en toen zijn we knikkerformaat balletje gaan draaien. Deze moesten dan drogen in de zon, maar die liet het afweten, dus begonnen bij sommigen de balletjes bij de verwarming al te ontkiemen. Advies: zaai maar vast! Dus zijn Tara en ik naar de toekomstige groente tuin gegaan en hebben donderdagmiddag 14 november onze toekomstige moestuin verrast met zaadballen. ‘Zaaien is als een offer aan moeder aarde’, vond ik mooi gezegd tijdens de cursus. Die zaadballen bevatten zaden van planten die diep wortelen, soms 15 meter diep, ze breken de aarde. De wortels en andere stofjes in de grond communiceren, gaan een relatie aan, produceren een vruchtbaar laagje, wat we dan goede aarde noemen…Deze zaadballen zaai in de herfst of in het voorjaar. Als je ze in het najaar gezaaid hebt, kan het zijn dat er in het voorjaar ‘bos/struikgewas ontstaan is. Dit kun je weer afsnijden en gebruiken als organisch materiaal (mulch) en zo is de kring rond, hoef je na 3 á 4 jaar niets meer van buitenaf aan je tuin toe te voegen. Je kunt zaden ook 24 uur in water weken en daarna 24 uur in een vochtige doek bewaren en onder regen uitzaaien in plaats van zaadballen maken. Als je zaden gewoon droog zaad strooit, dan is 80% diner voor dieren.
Even tussendoor: misschien heb je wel eens gelezen dat het voor bepaalde groentes goed is om N, P, K (Natrium, fosfor en kalium in een bepaalde verhouding) toe te voegen. Ik heb het een aantal keer gelezen toen ik bloemkoolplantjes had gekocht, maar kwam er niet toe. Zou ik het beter weten dan Moeder Aarde? Er zijn trouwens nog 75 elementen die in de grond mee communiceren, dus drie toevoegen heeft voor mijn idee en gevoel niet zoveel met balans te maken.
Veel nieuwe dingen gehoord, maar ook ‘oude dingen’ die al in ons hoofd lagen te wachten om te ontkiemen. Daarover in een volgend deel natural farming.
Bron en verantwoording:
Deze tekst is voor rekening van de groep initiatiefneemsters.
